80 гадоў таму ў в. Варані адбылося страшнае злачынства супраць чалавецтва – нямецка-фашысцкія захопнікі спалілі практычна ўсю вёску разам з жыхарамі – дакладная колькасць загінуўшых у агні мірных жыхароў невядома і па гэты дзень.
Праз 80 гадоў на журботным месцы ля помніка ахвярам фашызму прайшоў мітынг-рэквіем з удзелам прадстаўнікоў улады, грамадскіх аб’яднанняў, кіраўнікоў арганізацый і прадпрыемстваў раёна, жыхароў вёскі Варані, навучэнцаў устаноў адукацыі раёна, г. Століна, р. п. Рэчыцы, аг. Струга, аг. Белавуша і в. Варані. Ушанаваць памяць мірных жыхароў прыйшлі сотні чалавек, а таксама ганаровая варта памежнікаў, навучэнцаў мясцовай школы, духавы аркестр Пінскага пагранатрада, удзельнікі народнага ансамбля танца «Рэха» Столінскага ГДК, удзельнікі харавых калектываў «Крыніца» і «Рубляначка».
Ёсць падзеі, даты, імёны людзей, якія ўвайшлі ў гісторыю раёна, краіны і нават у гісторыю ўсёй зямлі. Адной з такіх падзей стала самая кровапралітная – Вялікая Айчынная вайна. Беларуская зямля прыняла ў сябе мільёны людзей, якія загінулі не толькі на полі бітвы, але і метадычна, стрымана забітых у ходзе ажыццяўлення гітлераўцамі акупацыйнага рэжыму. Адной з формаў генацыду было знішчэнне вёсак, часта разам з насельніцтвам.
За гады вайны на тэрыторыі Столінскага раёна загінулі больш за 14 тысяч мірных жыхароў, не вярнуліся з фронту 2 532 салдаты, пахавана 1 075 савецкіх воінаў, у тым ліку 54 партызаны і падпольшчыкі. На тэрыторыі раёна размешчана 30 пахаванняў перыяду Вялікай Айчыннай вайны: 14 брацкіх магіл, дзевяць пахаванняў ахвяр вайны, сем індывідуальных магіл, 27 помнікаў землякам, якія загінулі ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
Нямецка-фашысцкія захопнікі поўнасцю або часткова спалілі 44 населеныя пункты на тэрыторыі Століншчыны, сем населеных пунктаў так і не змаглі адрадзіцца – Дабрынь, Засі, Рубрын, Скорыцце, Боркі, хутар Гарадзішча. Прайшло 80 гадоў, аднак боль страт дагэтуль жыве ў сэрцах нашчадкаў.
Гэта жудасная старонка ў гісторыі не толькі нашай малой радзімы, але і ўсяго беларускага народа. Абеліскі і помнікі як нідзе ў іншым краі – у нашым раёне стаяць у кожнай вёсцы, таму што трагедыя вайны апаліла лёсы людзей.
Перад прысутнымі выступілі першы сакратар РК ГА «БРСМ» Юрый Андрэйкавец і памочнік пракурора раёна Святлана Новік, якія падкрэслілі, што трагедыя вёскі Варані – адзін з тысячы фактаў, якія сведчаць аб мэтанакіраванай палітыцы генацыду ў адносінах да беларускага народу, якую ажыццяўлялі нацысты на працягу ўсяго перыяду Другой сусветнай вайны. Трагедыя Варанёў магла б мець яшчэ большыя маштабы. На шчасце, большасці жыхароў удалося выратавацца дзякуючы таму, што іх папярэдзілі аб небяспецы партызанскія сувязныя.
З пранікнёным вершам «Трагедыя Варанёў», напісаным да 80-годдзя смутку, выступіла навучэнка 8 «Б» класа Стружскай СШ Надзея Прыходзька.
Гора закранула кожную сям’ю: хтосьці страціў бацькоў, хтосьці дзяцей, у іншых у агні загінулі ўсе сваякі, суседзі, таварышы. Страшная рана сыходзіць крывёй і адгукаецца горкімі ўспамінамі і новымі падрабязнасцямі, што ўсплываюць праз многія гады.
Да прысутных звярнуўся і святар Храма Свяціцеля Лукі горада Століна іерэй Васіль, які засяродзіў увагу, што ў Год міру і стварэння асабліва павінна быць пачутая праваслаўная малітва, святы заклік да міру і згоды. У завяршэнне прамовы святара выступіў зводны хор, які выканаў малебен «Святы Божа» П. І. Чайкоўскага.
У знак вечнай памяці аб нявінных душах спаленых жыхароў вёскі Варані прысутныя ўсклалі кветкі да помніка народнага смутку і ўшанавалі хвілінай маўчання памяць ахвяр фашызму.
Аляксандр
НІКІФАРЭНКА
Фота аўтара
